De gerechtsdeurwaarder heeft een bijzondere plek in het schuldendomein. Als zelfstandig ondernemer is hij belast met een overheidstaak, hij roept mensen op om voor de rechter te verschijnen en voert uiteindelijk het vonnis uit dat door die rechter wordt uitgesproken. Hij vertegenwoordigt zowel de schuldeiser als de debiteur; in zijn rol is hij onafhankelijk, onpartijdig en staat hij tussen de partijen in. In het huidige politieke debat wordt er steeds meer nadruk gelegd op de sociale rol van de gerechtsdeurwaarder. Als een van de weinige partijen in het publieke domein komt hij immers nog bij de mensen thuis en ziet hij wat er achter de voordeur gebeurt.
Het is dan ook niet gek dat is gekeken hoe de rol van de gerechtsdeurwaarder kan worden uitgebreid, naar poortwachter en signaleerder. Veelal zijn problematische schulden namelijk niet een op zichzelf staand probleem, ofwel het ‘kip-en-het-ei-verhaal’. Als gerechtsdeurwaarder signaleren dat er sprake is van problematische schulden en/of andersoortige problematiek, dan kunnen zij personen doorverwijzen naar het juiste loket. Dat is echter niet verplicht. De wens is om dit nu wel te gaan verplichten. Deze, maar ook andere de-escalerende handelingen, gaan in het werk van de gerechtsdeurwaarder steeds meer een rol spelen.
Voor de meeste gerechtsdeurwaarders is deze sociale rol al vanzelfsprekend, maar niet altijd goed uitvoerbaar. Dat heeft ermee te maken dat de werkzaamheden en vergoedingen in het systeem gericht zijn op tenuitvoerlegging, ofwel op het uitvoeren van ambtshandelingen en niet op het voorkomen daarvan. Met het opnemen van de-escalerende handelingen in het takenpakket van de gerechtsdeurwaarder, worden dit soort zaken hopelijk duidelijker. Met de de-escalerende handelingen zal het takenpakket van de gerechtsdeurwaarder dan worden uitgebreid. Er zal dan beter een keuze te maken zijn om in plaats van een ambtshandeling te verrichten, een de-escalerende handeling te verrichten. Daarbij moet er dan wel ook nagedacht worden over de rol van bedrijven, groot en klein, van fietsenmaker tot zorgverzekeraar. Want hoe bescherm je niet alleen de burgers, maar ook de ondernemers? Grote partijen laten zich in de discussies omtrent de schuldenproblematiek wel horen, maar het MKB lijkt hierbij helemaal niet in beeld. En het is nou juist zaak dat we het samen doen, dat we samen komen tot oplossingen die werkbaar en acceptabel zijn voor alle partijen.
Maar hoe dit er precies uit gaat zien, dat is nog niet helemaal duidelijk. Samen met de ministeries en stakeholders zijn we aan het onderzoeken hoe die taken en de onderlinge samenwerking eruit kan zien. Wat de rol is van wie in de keten. Een mooi voorbeeld van onderlinge samenwerking is de inmiddels gestarte pilot tussen een aantal gemeente en de gerechtsdeurwaarderskantoren in het kader van de motie Palland. Bij deze pilot verzorgen de gerechtsdeurwaarders een warme overdracht naar de gemeentes wanneer zij mensen aantreffen die hulp nodig hebben.
Ik ben benieuwd wat de uitkomst van deze pilot gaat worden. Maar een mooie stap is in ieder geval dat we bij elkaar aan tafel zitten over hoe het anders kan. Dat de rol van de gerechtsdeurwaarder al aan verandering onderhevig is, is dan ook een feit. Ik kijk dan ook uit naar wat de toekomst ons brengt. En heel misschien dat met de verandering van de rol van de gerechtsdeurwaarder, ook het imago een beetje verandert.